Bobrowisko / O bobrach / Wpływ bobrów na środowisko i gospodarkę człowieka / Różnorodność biologiczna

Podwyższony poziom wody w pobliżu stawu i wycinanie części drzew przez bobry powodują zmianę jego struktury i składu gatunkowego roślinności w siedlisku bobrowym. Stopniowo dominację zdobywa warstwa krzewów. Inicjowane są procesy odtwarzania naturalnych zespołów zaroślowych - łozowisk i zarośli wierzbowo-brzozowych oraz zespołów leśnych łęgów, olsów i grądów charakterystycznych dla dolin rzek. Rozrasta się również warstwa runa ze światłożądnymi gatunkami traw i ziołorośli. Powstaje szeroka strefa ekotonowa - przejściowa między wodą a zwartą roślinnością. Płytka, nasłoneczniona i nagrzana woda w stawie, stwarza bardzo korzystne warunki do rozwoju zbiorowisk bagiennych z turzycami, trzcinami i szuwarem. W samym zbiorniku rozwija się roślinność wodna z rzęsą wodną, rdestnicą, lilią wodną, etc. W wyniku działalności bobrów powstają więc takie zbiorowiska roślin, które dostarczają im samym pożywienia. Jest to jeszcze jeden dowód na to, że bobry potrafią przystosowywać środowisko dla własnych potrzeb.

W wodzie o zwiększonej temperaturze oraz zawartości związków azotu i fosforu, licznie występuje plankton roślinny i zwierzęcy. Obfitość cząstek organicznych oraz zwolnienie prądu sprzyjają gatunkom bezkręgowców wodnych (jętek, widelnic, chruścików, skorupiaków, etc.) charakterystycznych dla wód stojących. Te z kolei stanowią pożywienie dla wielu gatunków ryb, w tym często łososiowatych. Są one zwabiane do stawów bobrowych przez głębszą wodę przy tamie oraz możliwość schronienia w starych norach, co jest szczególnie ważne dla młodych ryb. Przebycie tamy nie stanowi dla nich większej przeszkody. Obecność ryb oraz niezamarzanie do dna stawów bobrowych w zimie, sprzyja odtwarzaniu populacji wydry. Środowisko życia bobra jest wykorzystywane również przez piżmaka, norkę, sarnę, łosia, jelenia i dzika. W otoczeniu stawów stwierdzano także wielokrotne zwiększenie zagęszczenia i biomasy płazów, gadów oraz drobnych ssaków.

Stawy bobrowe mają kolosalne znaczenie również dla wielu gatunków ptaków. Dzięki rozbudowanej strefie ekotonowej, obecności wysepek i martwych drzew, występują korzystne warunki do gniazdowania, a obfitość owadów, kręgowców i roślinności wodnej zabezpiecza pożywienie. Rozlewiska bobrowe są chętnie zasiedlane np. przez bociana czarnego, czaplę siwą, żurawia.

Poniżej przedstawiono zmiany zachodzące w typowym strumieniu zasiedlonym przez bobry.

Zmiany morfologiczne i hydrologiczne w strumieniu:

• Zmniejszenie szybkości prądu

• Zalanie terenu powyżej tamy i ustabilizowanie poziomu wody

• Powstanie strefy brzegowej typowej dla stawu

• Zwiększenie otwartej przestrzeni wokół powstałego stawu

• Przerwanie dotychczasowej ciągłości wzdłużnej strumienia

Zmiany właściwości fizyko-chemicznych wody i osadów:

• Zatrzymywanie osadów mineralnych i organicznych

• Zwiększenie ilości i dostępności związków węgla, azotu, fosforu oraz innych substancji odżywczych

• Modyfikacja krążenia pierwiastków

• Zmniejszenie lub zwiększenie stężenia tlenu w wodzie

• Podwyższenie temperatury wody

• Zmniejszenie kwasowości wody i osadów (poprzez zwiększenie właściwości buforujących)

Zmiany biologiczne:

• Zmiana składu gatunkowego roślinności wokół stawu (wywołana zmianą warunków siedliskowych i ścinaniem przez bobry preferowanych gatunków drzew)

• Zazwyczaj zwiększenie różnorodności gatunkowej roślin

• Zwiększenie produkcji biomasy roślin

• Zwiększenie aktywności mikroorganizmów beztlenowych w osadach

• Zwiększenie aktywności mikroorganizmów tlenowych na dnie zbiornika

• Zwiększenie produkcji planktonu

• Zwiększenie zagęszczenia i biomasy bezkręgowców

• Zmiana składu gatunkowego bezkręgowców

• Zwiększenie zagęszczenia i biomasy kręgowców związanych z wodą (np. ryb, płazów, etc.)

• Zmiana składu gatunkowego kręgowców